خبری خوب برای ایران و منطقه

شکست محتمل ناتو در انتخابات پیشرو؛

کمال قلیچداراوغلو نامزد مشترک میز شش نفره ائتلاف ملت تا قبل از برگزاری دور اول  انتخابات گفته بود در صورتی که در انتخابات ریاست جمهوری رای نیاورد از ریاست حزب جمهوری خلق استعفاء خواهد داد اما حالا علی رغم آنکه هنوز چند روز به برگزاری دور دوم انتخابات باقی مانده است اختلافات درونی این حزب بیش از پیش افزایش یافته و به نظر می رسد در صورتی که اردوغان موفق به پیروزی در انتخابات پیشرو شود استعفای هفتمین رئیس حزب جمهوری خلق امری محتوم و اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

• 1402/03/05

موحد ادامه‌دهنده مکتب تبریز

آذربایجان همان ایران است

درباره وجهی از شخصیت استاد دکتر محمدعلی موحد کمتر سخن گفته‌اند؛ او ادامه‌دهنده مکتب تبریز است؛ بنابراین، باید نخست از مکتب تبریز بگوییم که نه‌تنها برای اهل فرهنگ و هنر شناخته‌شده است که در دو قرن اخیر، در سیاست ایران نیز مفهومی آشناست و تأثیر آذربایجان در سیاست‌های ملی ایران آشکار است. این مفهوم نخستین‌بار در هنر نگارگری ایرانی به کار رفته است. در تاریخ این هنر، از مکتب اول و دوم تبریز سخن می‌رود؛ مکتب اول در دوره ایلخانی، یعنی سده‌های هفتم و هشتم قمری شکل گرفته و دومی در اوایل دوره صفوی پدید آمده است.

• 1402/03/03

جنبش‌‌هایی که بعد از کودتای مصر و ظهور داعش با آزمونی دشوار روبه‌‌رو شدند.

اسلام سیاسی بعد از بهار عربی: کشاکش جهاد و دموکراسی

واژۀ «اسلام‌‌گرایی» و مترادف تلطیف‌‌شدۀ آن یعنی «اسلام سیاسی» پس از انقلاب ۱۹۷۹ ایران بسیار مصطلح شد و خیلی زود به پای ثابت گفتمان سیاسی معاصر تبدیل گشت. این دو اصطلاح را برای توصیف پدیده‌‌ای ظاهراً جدید ابداع کردند: جنبش‌‌های سیاسی به رهبری مسلمانانِ غیرروحانی و تحصیل‌‌کرده‌‌ای که خواهان «اسلامی‌‌سازی مجدد» کشورهای مسلمان (و نیز اجتماعات مسلمان در دیگر کشورها) بودند، چرا که به نظر آن‌‌ها این مردمان دیگر آن‌‌طور که باید مسلمان نبودند. این جنبش‌‌ها از طریق انواع مدرن بسیج‌‌های مردمی (مثلاً ایجاد شاخه‌‌هایی برای جوانان، زنان و کارگران) شریعت را ترویج می‌‌دادند. آن‌‌ها ساختار سازمانی ترکیبی‌‌ای به خود می‌‌گرفتند، چیزی میان یک انجمن اخوت سنتی صوفی (که، در آن، اعضا مراحل مختلف تشرف را پشت سر می‌‌گذارند) و یک حزب سیاسی مدرن (که در آن یک مجلس شورا رهبری را منصوب می‌‌کند تا بر کمیته‌‌های فنی مخصوص حوزه‌‌های خاصِ سیاست‌‌گذاری نظارت نماید). اسلام‌‌گرایان دو هدف کلی داشتند: پرورش جنبشی اجتماعی که با سازمان‌‌های اجتماعی و نهادهای خیریه همکاری کند؛ و برپایی جنبشی سیاسی که در انتخابات رقابت کند، و درعین‌‌حال اعضای آن وارد دیوان‌‌سالاری دولتی شوند.

• 1402/02/31

چرا از نظر وائل حلاق حکومت دینی «ناممکن» است؟

جریان‌شناسی نسبت دین و سیاست در جهان اسلام

اولین مقدمه اش این است که مسلمانان نمی توانند خارج از نظم نوین جهانی و سازمان مللی و حقوق جهانی و ساختار تفکر جهان و ساختار معادلات قدرت در جهان دست به تشکیل دولت بزنند. مگر اینکه بگویند ما می خواهیم برویم پشت یک کوهی بدون رابطه با هیچ دولت ملتی، خودمان یک دولت تشکیل دهیم. یعنی یک نگاه قبیله وار به دولت؛ منظورش کلیت این تمدن جدید است. او اعتقاد دارد مسلمانان و غیر مسلمانان اگر بخواهند دولت درست کنند ناچارند دولت مدرن درست کنند، یعنی باید در زیرمجموعه مدرنیسم دولت درست کنند. پس این مقدمه اولش است که ما نمی توانیم برویم یک گوشه از عالم در عزلت از عالم یک دولت درست کنیم. ما مجبوریم در زمانه حاضر با 200 کشور جهان در یک منظومه دولتی و سیاسی جهانی کار کنیم. هیمنه دولت مدرن اجتناب ناپذیر است.

• 1402/02/28

در پايان بفرماييد آيا نقدي هم به ايده‌هاي كوزلك داريد يا خير؟

جست‌وجوي امكان‌هاي ديگر در تاريخ

راينهارت كوزلك (2006-1923) نظريه‌پرداز تاريخ و انديشمند آلماني در ميان كتابخوان‌هاي ايراني نسبتا ناشناخته است. جواد طباطبايي از نخستين پژوهشگران ايراني بود كه در برخي از نوشتارها و گفتارهايش به نام و انديشه‌هاي او اشاره كرد و از تاريخ مفهومي سخن به ميان آورد. تاريخ مفهومي آن‌طوركه عيسي عبدي نوشته، از نيمه دوم قرن بيستم به اين سو و در واكنش به سير فلسفه تاريخ عصر روشنگري، تاريخ فكري و همين‌طور در نقد آرمان شهرگرايي و نگاه خطي به تاريخ در آلمان شكل گرفت و مي‌توان آن را در يك نگاه كلي بخشي از معرفت‌شناسي برآمده از چرخش زباني دانست. اين شاخه جديد با پرداختن به سير دگرگوني مفاهيم در پيوند با زمينه تاريخي، بر آن است شالوده‌هاي جديد براي تاريخ‌نگاري و چارچوب متفاوتي براي مفهوم تاريخ ارايه دهد. در سال‌هاي اخير خوشبختانه در كنار مقالاتي درباره كوزلك، بعضي از آثار او هم به فارسي ترجمه شده است، از جمله كتاب «تاريخ تحول مفهوم بحران:

• 1402/02/28

مناظره تلویزیونی آقایان غنی‌نژاد و درخشان در شبکه افق واکنش‌های فراوانی در رسانه‌ها و فضای مجازی برانگیخت.

مصدقی‌‌های چپ و مشکل اقتصاد ایران

از جمله نشریه تجارت‌ فردا در شماره ۴۹۷ یک پرونده‌ ویژه‌ به این مناظره و موضوع اصول اقتصادی قانون‌ اساسی اختصاص داد. بررسی محتوای این مباحث، فارغ از نسبت آن با مشکلات کنونی اقتصاد ایران، از منظر ارزیابی توانایی «حل مسئله» در نظام تدبیر اقتصادی کشور حائز اهمیت است. اگرچه متولی اصلی «حل مسئله» و ارائه «راه‌حل» نهاد دولت است اما نهاد دانشگاه و متفکران علوم اجتماعی نیز عموما در شکل‌دهی «راه‌حل» یا ارائه دیدگاه جایگزین مؤثر هستند. از این رو محتوای مناظره و بحث‌های شکل‌گرفته در دفاع از هر یک از دو دیدگاه به نوعی توانایی این دو دیدگاه در حل مسائل کنونی اقتصاد ایران را نشان می‌دهد. برای سنجش توانایی «حل مسئله» نخستین گام، ارزیابی توانایی فرد یا یک نهاد از نشان‌دادن «مشکل اصلی» و ترسیم نقشه راه یا تئوری تغییر برای مشکل است.

• 1402/02/26

مصدق شرافتمند وپاکدامن بود

چرا مصدق هنوز میدرخشد؟

تمجید ظریف درذیل – تا همسانی باکوروش کبیر "نویسنده فرانسوی1 – مجله تایم با عنوان مرد اول سال  روی جلد – همه اینها به او به خاطر زندگی ساده و...دربرابر فساد شاهان مستبد پهلوی – که  سیاست" پاک " را برای " نمونه" درایران مستقرنمود . مهمتر انکه اودانش حقوقی خودرادرفرانسه آموخت که ابتدا درملی شدن نفت آنرا حق اولیه مردم ایران میدانست ، درکشوری که " هرکس حق دارد " وما درتمام تاریخ مان بارژیم های مستبد وفاسد هرگز نداشتیم . او درشرایطی پا به صحنه گذارد که استعمار انگلستان آفتا بش درجهان غروب نمیکرد ، ودربسیاری ازنقاط جهان دولت میاورد ومیبرد ،

• 1402/02/24

از ترجمه تا تفكر

عواقبِ مترجم و مقلد ماندن بلندمدت

ترجمه از آثار غربي براي جامعه‌هايي كه تاكنون در حوزه‌هاي مختلف فرهنگي نتوانسته‌اند پديدآورنده يا آفريننده باشند و دست به ابداع و ابتكار بزنند و در عرصه‌هايي حتي نتوانسته‌اند روش پژوهش غربي را ياد بگيرند كاري است اجتناب‌ناپذير. دوره جديد تاريخ ما به ناگزير صرفا دوره تقليد و اقتدا مي‌توانست باشد زيرا براي محقق و مبدع بودن از هرگونه امكان و استعداد و پشتوانه تاريخي تهي شده بوديم. معنا و مقصود ترجمه جز برگرداندنِ كلمات و مفاهيم و عبارات «ديگري» در زبان مبدا به كلمات و مفاهيم و عبارات خويشتن در زبان مقصد به منظور آگاهي از سخن و راي و انديشه و نظريه و رويكرد و نگاه و ديدگاه آن «ديگري» نيست. فرهنگ پير و فرتوت و سترون چاره‌اي جز پيروي از فرهنگ جوان و سرزنده و زايا نداشت و ندارد. برخلاف سنت‌هاي تاريخي پيرسالار و پدرسالار، انكار پدران و نقد و رد سنت‌ها و انديشه‌ها و باورها و آداب نياكان و نوزايي‌ها (رنسانس)ي پيوسته و مداوم، تاريخي به قدمت تاريخ غرب دارد. 

• 1402/02/23

مرکزیت چالش اسلام و دموکراسی

سلام و دموکراسی؛ بازخوانی طرح‌واره فکری خالد ابوالفضل

با سقوط امپراطوری عثمانی، جهان عرب به طور خاص و خاورمیانه به طور عام براساس نقشه طراحی شده از سوی کشورهای پیروز بعد از جنگ جهانی اول صاحب کشور و ملت شدند. از آن روز تا کنون در باب نوع حکومت‌ها و شیوه جابه جایی قدرت در این سرزمین‌ها بحث‌های فراوانی صورت گرفته است. اما مسئله اصلی در این سرزمین‌ها، مواجه‌ای است که با دنیای مدرن صورت گرفته است. البته از حمله ناپلئون به مصر، امواج جهان در حال شکل‌گیری مدرن به صورت‌های گوناگون و در ذیل استعمار به سرزمین‌های عربی رسید.

ب

• 1402/02/21

دلوز و مساله اخلاق

چگونه فاشيست نباشيم

مواجهه ايرانيان با فلسفه ژيل دلوز عمدتا مواجهه‌اي بر اساس سنت فكري چپ بوده است.دو اثر مهم ژيل دلوز «تفاوت و تكرار» و «منطق معنا» هنوز به فارسي ترجمه نشده اند و عمدتا دلوز به عنوان فيلسوف سياسي چپگرا در ايران شناخته مي‌شود. در اين يادداشت سعي مي‌كنم نگاهي كوتاه به روند فكري ژيل دلوز بر اساس روش شناسي او انداخته و فهمي غيرايدئولوژيك از انديشه او ارايه كنم.

• 1402/02/20