” خداپرستان سوسیالیست- -جمعیت آزادی  مردم ایران

   نقدنقد   محمود نکوروح
”  اخیرا کتابی به نام ” خداپرستان سوسیالیست- -جمعیت آزادی  مردم ایران نوشته آقای “محمد حسین خسروپناه ” بدون پژوهش های لازم در مورد جامعه وحوادث ادواری درزمان دیکتا توری های شاهانه تا برآمدن ” نهضت خداپرستان سوسیالیست”را –  جریانی مذهبی که درسالهای 1320-1332 به وجود آمد ه، ومیخواسته اسلام شیعی رابا تجدد وسوسیالیسم وفق دهد  ، ودر عرصه اندیشه بر نامه اجتماعی طرحی نودراندازد ، البته بیش از هرچیز دروا کنش  به حزب توده شکل گرفت ، که این جا واژه -طرحی نو  ودرواکنش به حزب توده  – یک تناقض است .  زیرا که حزب توده ویژگی های خودراداشت که درپی می آید .ایشان ادا مه میدهد  این جریان پیشینه ای درتاریخ ایران نداشت ، ودرروندی چندساله ، به عنوان یک جریان ایدئولوژیک – سیاسی دارای هویت شد” نهضت خداپرستان سوسیالیست بودند که تحت تاثیر فروپاشی دیکتاتوری رضاشاه به فعالیت اجتماعی وسیاسی روی آوردند ، دردبیرستان ودانشگاه تحصیل کردند وبر خلاف دیگر نیروهای سنتی که خودراپاسدارسنت وتداوم آن میدانستند ، …..   سالها ی پرتلاطم 1320 -1332 دوره فعالیت احزاب سیاسی وتشکلهای صنفی است . فعالیت تعدادی از تشکلها به پیروی از افکار مدرن به ویژه مارکسیسم – لنینیسم قرار داشت ، حزب توده مهمترین وتاثیرگذارترین آن دوره بوده است ، برای اطلاعات بیشتر”طبیعی است از کمک مالی روسیه توسط سفارت روسیه وانگلستان درآن زمان بهره برده است”  که اینها توده نفتی- بودند ، ” کاغذ را سفارت روسیه تامین میکرد وروزنامه های با قی مانده را سفارت انگلستان به عنوان کمک میخرید”  مصاحبه رضامر زبان سردبیر یکی ازروزنامه های حزب کمونیست درمشهد ” پاریس   – وفراتر گفتمان دکترمصدق در دادگاه نظامی  دربرابراظهارنظر دادستا ن نظامی دررابطه با – حزب توده و…– معترضانه فرمود اینها ” توده نفتی ”  بودند .  محمود نکوروح به علاوه دراین رابطه مارکسیستهای داخلی مان “شاملو- اخوان تالث – سیاوش کسرایی وهوشنگ ابتهاج -سایه – بهترین شاعرانمان وابسته به حزب توده .. بوده ،همچنان برای مارکسیم وروسیه استالینی سرودست  میشکستند – بابک امیر خسروی درکتاب نظری از درون به نقش حزب توده ایران – بیکباره سیاوش کسرایی سفری به مسکوکرد که “ازنظر اینها بهشت ایدالشان بود”، وبه همه اینها پیام داد ” کلاه سرمون رفت ، خیال کردیم اینجا بهشت است ” وآنجا درمانده بودند که توسط نهادهایی بین المللی از آن جا به اطریش منتقل شد ه وآن جا درگذشت ” مسعود بهنود، ازسوی دگر دوخلبان درمشهد که به فرقه دموکرات پیشه وری و.غلام یحیی……درآذربایجان پیوسته بودند به هنگام حمله ارتش ایران به قفقاز گریخته وآن جا با نداشتن غذاروبروشده با ” تخم مرغ وعلف خاگینه درست کرده وخانم یکیشان که حامله بود  برای زایمان  بیک بیمارستان دواطاقه برده و…واظهار میدارند ” ما الاغ ها خیال کردیم این جا بهشت است ” کتاب خاطرات  خداپرستان سوسیالیست از این موارد مبر ا بوده که به خاطر “- خداپرست ” بودن – اخلاق مدار بودند .  نااگفته نماند که مارکسیستهای منزه ازوابستگی به روسیه وحزب توده داشتیم چون خلیل ملکی وانورخامه ای که خلیل ملکی مدتی با دکتر بقایی ائتلاف نمود وحزب زحمتکشان را تاسییس نمود ، روزنامه ار گان اوبه نام شاهد ” بود ، بقایی به خاطر ” بی اخلاقی توطئه علیه دولت ملی وقتل تیمسار افشار طوس را با تعددای افسران بازنشسته انجام داد چه درسیاست حداقلی ” اخلاق لازمست ، خلیل ملکی بعد از مدتی انشعاب کرد وحزب نیروی سوم را تشکیل داد روزنامه “نیروی سوم “را هم به عنوان :ارگان منتشر نمود هچنین انور خامه ای نهاد دیگری با تعداد 50 نفر شاگر دبرای آموزش مارکسیسم  ، که درکودتای 28مرداد درغارت منزل دکترمصدق همراه با اوباشی چون شعبان بی مخ وطیب وطاهر و…منزل اورا غارت نمودند ،  آنها هم  دراین غارت شرکت کردندکه وقتی درخیابان استانبول با استاد ملاقات کردند گفتند “ما هم دراین غارت شرکت کردیم ” واو متحیر ماند – ازکتابخاطرات ” اوهم روزنامه “خوشه” رابه عنوان ارگان منتشرمیکرد   . می بینیم درسیاست “حداقلی اخلاق لازم است . به همین دلیل خلیل ملکی  هم بعد ها   با احزاب ملی زاویه پیدا به خاطر ملاقات با شاه و…نمود وجایگزین اویکی دونفر” دکتر خنجی و   “ازاعضای نیروی سوم همراه نهضت مقاومت وجبهه ملی شدند . .ویاران انورخامه ای  هم علیرغم میل استا د با اوباش  غارتگر خانه مصدق همراه شدند وحتی وسایلی از خانه باخودآوردند .  که استاد درخاطراتش ذکرکرده است .   برای اطلاعات بیشتر  خداپرستان سوسیالیست” درابتدا جریانی مذهبی بنام ” نهضت ” در چهارراه سرچشمه عبارت از برادران یزدی – محمد نخشب – حسین راضی- وبسیاری دیگر تشکیل شده ، بعد ها دونفر حسین راضی ومحمد نخشب در کنکور دانشگاه قبول وبه دانشگا  ه دررشته حقوق که استادانشان آن زمان دوروحا نی مدرن وامروزی “به روزبه نام های سنگلجی” که استاد دانشگاه بودند ، نخشب وراضی درکلاس اینها در دانشگاه تهران شرکت کرده ومطالعه نموده تا لیسانس وفوق لیسانس دررشته حقوق گرفتند  بعد برای فعالیت مثمرثمر تر به حزب ایران مدتی رفتند ، ، امری که باعث شد دارودسته برادران یزدی اسلحه تهیه کرد ه که این دونفررا ازمیان بردارند .  که البته ناکام ماندند ،واما قبلا جریان خداپرستان  جریانی که چند طلبه جوان با آنها همراه شده  ودرمبارزات وا نتخابات  ها همه جا با ” جمعیت آزادی مردم ایران”  در اول مبارزه همراه به ویژه درمبارزات سیاسی که هنوز فضا آزادبعد از جنگ جهانی  دوم بود وبرزرگترین حزب حزب توده استالینی درتظاهرات ها – آنها حتی در زمانیکه استالین رهبر روسیه که همراه با روزولت رییس جمهور آمریکا وچرچیل بودند وچرچیل وروزولت رفتند واستالین ماند امری که باعث شد حسین علا به سازمان رفته وشکایت کند ، وبالاخره باقول وقراداد نفت توسط قوام به مسکورفت وآن جا قرار مدار برای نفت گذارده منتهی به محض ورود ایران دکتر مصدق لایحه ای در مجلس به تصویبرساند که ” هرکس فراردادی برای نفت ببنندد- چندسال زندان شاملش میشود” درانتخابات بعد از بردن رضاشاه که مجلس راطویله مینامید اینها مجددافعال شده درزمانیکه  انتخابات باتقلب همراه بود ، بدین خاطر یکبار درمسجد سپهسالار که صندوقها راآن جامیبردند اینها بافداییان اسلام که هنوز جوان بودند مسجد سپهسالاررا اشغال کرده ویکی دوتا از طلبه هادربام مسجد به نام مشفق کاشانی و…نگهبانی میدهند ودرصحن مسجد تعدادی دیگر ، که بیکباره  نیروهای پلیس به دستور ” عبدالحسین هژیرنخست وقت  حمله  کرده وهمه را بازداشت وسپس صندوق هارا به ” خانه پشت مسجد برده ” برده ورای ها مثل همیشه عوض میشود مجلسی که اگرمیخواستند را ی مثبتی درموردی بگیرند شب هنگام درمنزل هر کدام مبلغ ” پنجاه ریال” که آنروز زیاد بود،داده تا روزبعد ، بعد ا درمراسم عاشورا که عبدالحسین هژیر نخست وزیر به دسته های سینه زنی طاق شال میدا د توسط ” یکی ازاعضای فداییان اسلام ” ترور شده ، قاتل  سیدعلی امامی به  سرعت اعدام  ودرابن بابوی دفن شد ه ، درحالیکه قبلا درترور کسروی.دردادگستری که اوقاضی بود توسط برادران امامی.. این ترور درزمان هزیر  نادیده گرفته میشود. واما –  داوری نویسنده کتاب ”  خداپرستان سوسیالیست – جمعیت آزادی مردم ایران “که مدعی است ، ” بحثهای اینها چنان که باید در گفتگو با توده ای ها کیفیتی نداشت ص121″  این گفتمان خود جای تامل دارد که نویسنده کتاب به عنوان پژوهشگراز بی طرفی خارج شده ، وبه سرعت بدون آنکه متوجه شود ،  ذکر میکند ، آموزش اعضای گروه برعهده چند نفراز اعضای شورای مرکزی بود، مکاتب فلسفی وسیر تحول آنرا سید جلال الدین آشتیانی ، مباحث ومکاتب اقتصادی را که ( شا مل اقصاد مارکس هم میشد)جلال شکیب نیا-  مباحث فقهی وکلامی ارادهقان (ازاعضای گروه}مبانی فلسفی مارکسیسم ( ماتریالیسم دیالکتیک وماتریالیسم تاریخی ) ونقد آنرا محمد نخشب  وازشورش تنباکوتا کودتای سوم اسفند را کاظم یزدی آموزش میدادند ، ار مباحث آموزشی گروه میتوان دریافت که توجه وکوشش  آنها   برابطال مارکسیم بوده است درضمن ایدئولوژی دیگری به جای مارکسیسم ارائه کنند ، کتاب قانو ن واخلاق با مقدمه ای   ازسوسیالیسم 1325، (انسان مادی) 1326 –وایدال بشر از  – از شرکت افراد گروه ما در گفتمان های انتقادی ردکرده . که ادعای محمود نکوروح را درشرکت در گفتکوهای حزب   توده داشته اند ،همانگونه که همه احزاب رقیب در داخل وخارج دارند طبیعی است، ، وقرار نبود همه اینهار اشما بدانید معروفست ” همه چیز را همگان میدانند”  نویسنده محترم در ضفحه . 104 اظهار میدارد “نخشب عقاید مارکس وانگلس درآن زمان اطلا ع ندا شت  ” بازهم تناقض}درحالیکه قبلادراین موارد صحبت شد که خودمیفرمایند ،در این مورد” نخشب ایدلوژی کمونیسم را.جزو مرام ها ومسلک هایی میذانست که بر اساس دانش وخرد استوار نیستند وباتبلیغات وزور بر انگیختن احساسات چند سالی  افسار توده های بزرگی ازبشررا دردست میگیرند  -.– درضمن گفته شد که راضی ونخشب موقعیتی نداشتند ” لازم به اطلاع است که حسین را ضی  بعد از فسادهای درشهرداری از سوی دولت مصدق بازرس شهرداری منصوب شد ومعروفست که لاروبی بولوار کرج درآن زمان که دویست هزارمیلیون تومان میشد . به نود هزارتومان تقلیل یافت  درشهرداریی که مرکزفساد بود ویکی از ازوابستگان بدان “عباس شاهنده –مدیرروزنامه فرمان درمیدان سپه را رزم آرا- اورادرزمان حکومتش دستور شلاق داد ، وازسوی دکتر مصدق محمد نخشب معاون اداره برق درزمان ریاست مهندس نجم بود .  لازم به تذکراست که -حز ب مردم ایران، سوسیالیستهای خداپرست –  دربیشتر شهرستانها منجمله قزوین – مشهد – بندرانزلی  ، کرمانشاه – آبادان – شیراز –  و…شعبه  داشت ونخشب به همه این شهر ها رفته ومدتها مانده حتی دردرمشهد علی شریعتی – دکتر قهار ی – دکتر سامی وبسیاری دیگر عضو ومدت چند  ماه مانده وسخنرانی هایی داشته ، به همچنین درقزوین که بزرگترین پایگاه اینان بود  ، بند رانزلی بهچنین که بیشترین عضورا دربرابر حزبب توده داشت  ، راضی درمنطقه فارس وشیراز فعال بود حتی دراوازآبادان که اعضایی کم وزیادداشته ، لازم به یادآوری است  که بعد از خروج از حزب ایران درخیابان ژاله مقابل بیمارستان …درکوچه ه ای جنب پمپ بنزین مرکز جمعیت قرار گرفت وحزب دربااری آریا” واوباش درباری ” متعلق به افسری بنام”سپهر” هر از چندی به آن جا حمله کرده  ، که ما هنگامیکه دانش آموز بودیم ازدیوار به همسایه ها گریخته. حتی روزی که من 17سال وبرادرم 15 داشتیم همراه با تعدادی از از حوان دبیرستانی موردحمله چاقوکشهای “حزب آریا “به هنگام فروش “روزنامه حزب “مردم ایران با چاقو قرار گرفته بیکباره ” قصاب محل”باساطورآنهارا مورد حمله قرارداد ه وروی چهارپایه ای وفریا زد “مگرآزادی نیست این دانش آموزان جوان را مورد حمله قراداده  و…”که تا مدتی امنیت پیدا نمودیم  ، درجشن اول ماه کارگری یکبار که جمعتی خوبی آمده بود تیمسار ریاحی وزیر دفاع  از سوی دکتر مصدق به آنجا آمد ونخشب سخنرانی داشت بعد ازسخنرانی ها برای کمک به حزب که همیشته برای اانتشارات نیاز به کمک داشتیم .  تیمسار یک چک یکصد هزار تومانی آن زمان که همان میلیون بود برای کمک به حزب داد ، دراین زمان درسه راه ژاله مدرسه ای از کلیمی ها ” به نام “دهش لوره حضوری”متعلق به کلیمی ها بود وقتی  نخشب درابتدا سخنرانی اش با پیامبرانی گفت “سلام به نوح عیسی وموسی ومحمد ” سیل مردم کلیمی  بدان جاسرازیرشد .   واما فراتر بعد ازکودتای ننگین 28مردا د شب هنگام محمد نخشب ازحزب مردم ایران – حسین شاه حسینی ، شهید داریوش فروهر از حزب ملت ایران بر بنیان پانایرانیست – نماینده حزب ایران و  یکی دونفردیگر ازگروهها از بازرارهمراه با آیت اله زنجانی از روحانیون جبهه ملی نهاد ” نهضت مقاومت ملی را بنیان نهاده ، وشب هنگام تعداد چند صد اعلامیه دست نویس با شعار “نهضت ادامه ادارد” نوشته وهمان شب آیت اله درحدود صد عدد دربازار تهران پشت درب هرمغازه انداخته ، فرداصبح این اعلامیه چاپی وهمه شهر ها منتشر گردید بعد از چندروز روزنامه ” صبح امید” در چایپخانه ای مخفی در خیابان ژاله چهاردستگاه منتشرشد با مقالاتی از اعضای نهضت – همراه باااین شعر” سالها میگذرد – که یکی ظلمت افسانه ای رازآلود  – خیمه افکنده به صبح – تا که خورشید نتابد از شرق – تاکه خفاش فراموش کند زشتی وقبح-  محمود نکوروح   –   هفته بعد ازکودتا ی ننگین بازار تهران  مدت یک هفته دراعتراض به کودتا که همه خیال میکردنددرپی خروج کاشانی وشعبان بی مخ  ها وفواحش شهرنو است ،علیه این کودتای انگلیسی – آمریکایی  اعتصاب نمود تا جاییکه نظامی ها درب ها چندین مغازه را شکسته واندک اندک بازارباز شد .  وفضا بسته شد  .  بعد از کودتا ی ننگین 28 مردا د محمد نخشب وشاد روان داریوش فروهر چون بسیاری ازفعلان سیاسی و…درزمان حکومت نظامی تیمسار بختیار که فرمانده تیپ کرمانشاه بود  بازداشت شدند، همان ابتدا داریوش فروهر سیلی محکمی به تیمسار نواخته ، ونخشب که ریز نقش بود با دستور بختیار که ” این پسره کیست برود” ازدرب پادگان آزاد میشود وازآن جامخفی شده درزمانیکه بعضی اعضای مار ا  توسط دونفر قهرمان کشتی که امنیتی بوندندباز داشت میکنند منجمله شادروان ” خضوعی” وبشدت مورد ضر ب وشتم قرار گرفته ومدتهابازداشت میشود وما تامدتها فراری بودیم  ونخشب که هنوز درایران مخفی بود ، ومن وعده ای بهچنین ،  درمغازه پدرم بوده ،وبرای ادامه تحصیل باید یک سال بگذرد ، که یک روز نخشب که مخفی بود بادوچرخه درمغازه پدرم من را دید ، واظهار داشت ” تحصیلتان راادامه بدهید که احتیاج به یکسال ترک تحصیل داشت ، منتها اصرارنمودوما وخضوعی وبسیاری ادامه دادیم وبالاخره دیپلم را گرفتیم  درزمانیکه درایران 400دیپلمه بیشترنبود درزمانیکه 50 مستشارآمرکایی وارد ایرا ن شده وتیمساران  کودتاچی،را ازآرتش که غالبا بیسواد ورضاشاهی بودند از ازارتش رانده واعلام کردند هزار دانش آموزز دیپلمه برای خدامت وظیفه لازمست ، ولی تنها درآن بیش از 400نفر نداشتیم که به دنشکده افسری خیابان پاسداران اعزام وهفت ماه دوره دیده به استان های کشور تقسیم شدیم و…درهرصورت محمد نخشب یکبار بازداشت شده وبا وساطت دایی اش وسپس به آمریکا رفته  وبه تبلیغ ایدولوژی اش میان ایرانیان پرداخته ویک روز در ایستگاه راه آهن سکته کرده وفوت میکند ، وجنازه اش را به ایرانحمل نموده در آرامکاه دایی اش دفن میشود.  درمورد نخشب وحزب مردم ایران  که سازمانی بود از دهها مهندس تا محقق وایدولوگ که دراین سازمان رشد یافته ودرسیاست ومدیریت کشور صاحب نطر منتقد تا….بوده ،تا حتی  بعد ها درسازمانی جوانتر بعد از نخشب وراضی ” جنبش انقلابی مردم ایران ” جاما” در انقلاب اسلامی شرکت ووکیل شده وچهار وزیر داشته وحتی فراتر درین راه شهیدداده ” طراح طب ملی دشادروان دکتر کاظم سامی که درتاریخ ایران سابقه نداشت ” رییس سازمان شیروخورشید” دکتر نظام الدین قهاری که درجنگ ایران وعراق همه جا حاضر وناظر بوده ،ناگفته نماند -جلوتر از همه که درشب کودتا محمد نخشب از حزب مردم ایران -با جمع شاه حسینی – شادروان داریوش فروهر، نماینده حزب ایران و…درتشکیل ” نهضت مقاومت ملی” درمنزل آیتاله زنجانی کودتا وکودتاچنان را با چاپ اعلامیه ” نهضت ادامه دارد ” به چالش کشیده است  حتی روزنامه ” صبح امروز” درشرایط مخفی با مقاله ها افشاگر کودتای ” انگلیسی آمریکایی ” توسط اینها که بعد ها آمریکا معذرت خواست وانگلستان هرگز،  این جریان برای انتشار کتاب و…فروشکاه چاپخش – در پاساژی درمیدان انقلاب  تاسیس ، باکتابهای متعدد منجمله    کتا ب ” نهضت خداپرستان سوسیالیست” نوشته محمود نکوروح –  – که بعد از حضور دراروپا وتحصیلات دانشگاهی در”مرکزمطالعات علوم اجتماعی EHESS–وتز دکترا و…به علاوه ازسوی “موسیویان  ریشارد  ” رییس دانشکاه سوربون که فارسی میدانست این کتاب  برای “تز”پیشنهاد  وبسیاری ازدانشجویان  ایرانی در” تز” خود از این کتاب استفاده نمودند نسل جوان بعدی از فوت نخشب ، وراضی    برای اطلاعات بیشتر درموارد مارکسیسم و…  در قرن هیجدهم  معروفست ” مارکس درجلسه ای در  یکی ازشهرهای اروپایی میانه ” که مارکسیستهایی به اصطلاح وارد گفتمان   جدیده شده و…، اظهار میدارد  این سخنانی که شما میگویید ربطی به مارکس ندارد وبه لندن بازگشته وزندگی خوبی را اادا مه میدهد، درضمن امروز روزگاری است که مارکسییسم واحزاب مارکسیستی متعلق به قرون گذشته بوده  ودوره احزاب مارکسیستی گذشته است اگرمانده در روسیه آنروزگاران است که با استالین هنوز درزمانه تزار ها تنفس میکند ، برا ی نمونه درپاریس که حزب کمونیست  ده تا بیست نماینده درانتخابات ها داشت امروز با حمعیت کمتر وبیش ازدوسه نفر نماینده در مجلس حتی گاهی نماینده ندارد درصورتیکه درد وره ای برزگترین مرکزرا ن درمیدانی نزدیک محله معروف ” استالینگراد “داشت و.امروز اینهارا ..ندارد ، میتوانید تحقیق کنید ، حتی حزب سوسیالیست هم چنانکه نماینده داشت ندارد مردان بزرگی که اینها در سیاست ومدیریت داشتند گذشته است ، هم اکنون درفرانسه رییس حمهور” پرزیدنت  مکران”  حاکم است  که کارمند بانک بوده حتی دوردوم هم انتخاب شده است ،  دربرابر خانم “فاشیستی که دختر ژان ماری لوپن است بادیدگاه فاشیست ”  وتمام تلاشها آنست که این خانم به قدرت نرسد  ، فبلا هم بعد از ” ترومن ” ژا گ شیراک از راست  میانه با چندباررای گیری دربرابر نماینده ” چپ میانه ” با 25درصد رای- دربرابر چپ میانه  درحدود 19  رای دردور اول  برنده   بودند – دردور دوم بیکباره “خانم ژان ماری لوپن  از راست افراطی با 22رای  وارد میدان شد درچنین شرایطی بیکباره رای ” ژاک شیراک به 80  درصدرسید با انبوه جمعیتی درمیدان بزرگ شهر تا جاییکه نزدیک بود تعدادی خفه شوند ، وهلیکوپترها جمعیت را ازبا لا بسوی خیابانها ی اطراف هدایت نمودند ” از کتاب ” علوم سیاسی چیست ؟   از “ژان فری- ترجمه محمود نکوروح                                                                                             .