روز گذشته ۳ خرداد خبر رسمی ورود ۲ فروند هواپیمای ایرباس ۳۳۰ A به ناوگان شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) منتشر شد.
به گزارش ایلنا، البته یک ماه گذشته «مهرداد بذرپاش» وزیر راه وشهرسازی سابق در توییتی با اعلام این خبرو تبریک به ملت، گفته بود که خرید این دو هواپیما در دولت گذشته انجام شده است.
طبق اطلاعات رسیده، مقدمات ورود این دو فروند هواپیما به ناوگان هوایی کشورمان از دو سال گذشته توسط یک شرکت گمنام چینی تحت عنوان HAOKUN ENERGY (هاکان انرژی) بابت تهاتر نفت ایران انجام شده اما نکته این است که چینی‌ها هواپیماهایی که هر یک از آن‌ها کمتر از ۳۰ میلیون دلار ارزش دارند، به قیمت ۱۱۶ میلیون دلار با نفت کشورمان تهاتر کرده اند!
البته ادعاهایی وجود دارد مبنی بر اینکه به همراه این دو فروند هواپیما که با احتساب هزینه تراشی‌هایی تحریم، در مجموع کمتراز ۶۰ میلیون دلار ارزش دارند، قطعاتی هم وارد کشور شده که تا کنون جزییاتی از آن منتشر نشده است.
اخبار غیر رسمی حاکی از این است که شرکت چینی HAOKUN ENERGY بخش قابل توجهی از بدهی‌های خود به ایران را تسویه نکرده است، در دولت گذشته، (هاکان انرژی) بابت خرید نفت کشورمان وارد پروژه‌هایی از جمله طرح توسعه فاز دوم فرودگاه امام به ارزش ۲.۵ میلیارد دلار شد که همان زمان کارشناسان این عدد را برای پروژه تعریف شده نجومی می‌دانستند که البته هاکان انرژی آن پروژه را هم پس از کلنگ زنی، رها کرد.
همچنین قرار بر این بود که هاکان انرژی با تهاتر نفتی، وارد پروژه‌های ریلی، خرید واگن و برقی کردن قطار تهران- مشهد، خرید هواپیما شود که هیچ یک به سرانجام نرسید. برای واردات ۵۵ فروند انواع هواپیما هم با هاکان انرژی توافقاتی شده بود که در نهایت پس از دو سال، دو فروند از آن، تقریبا با دو برابر قیمت روز گذشته وارد ناوگان ملی هما شد.
با وجود این ابهاماتی که درباره ارزش دو فروند ایرباس A۳۳۰ فروخته شده به هما از محل تهاتر نفتی ایجاد شده، ضرورت دارد که نهادهای نظارتی به این موضوع ورود کنند و سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت هواپیمایی ملی ایران ایر (هما) برای تنویر افکار عمومی و شفاف‌سازی توضیحاتی از جزییات قرارداد با چینی‌ها برای واردات این هواپیماها ارایه دهند.
بذرپاش در روزهای آخر خود در وزارت راه و شهرسازی دولت سیزدهم در توصیه‌ای به صادق گفته بود که مسیر خرید هواپیما و نوسازی ناوگان هوایی را باز کرده است و بجای اینکه دولت هواپیما بیاورد بخش خصوصی با روش‌های بهتری می‌تواند هواپیماهای بیشتری را وارد کند. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا یک شرکت چینی آن هم با تهاتر نفت برای کشورمان دلالی هواپیما می‌کرده آن هم در حالی که وزیر راه سابق در همان زمان مدعی بود بخش خصوصی می‌تواند با روش‌های بهتر هواپیماهای بهتری وارد کشور کند.
حال اما با داغ‌شدن سفر وزیر راه و شهرسازی به کیش که از سوی افراد نزدیک به بذرپاش رسانه‌ای شد، بعید نیست برجسته‌سازی گزارش مربوط به خرید ایرباس از چین در راستای فشار مضاعف به صادق‌مالواجرد باشد. گرچه رسیدگی به سفر پرابهام وزیر راه و شهرسازی یک خواسته عمومی است، اما به نظر می‌رسد این بار افراد منتسب به بذرپاش تا حدودی دچار خودزنی شده‌اند.
حال که ورود این دو فروند ایرباس زیان 172 میلیون دلاری را به کشور تحمیل کرده، از مراجع قضایی و دولتی انتظار می‌رود با ورود به ماجرا به بررسی آن بپردازند. ازجمله آنکه بانیان این اتفاق حال سعی دارند در نقش مدعی‌العموم ظاهر شوند.
البته موارد مربوط به واردات هوایپما با چند برابر قیمت واقعی به دو فروند ایرباس محدود نمی‌شود، شنیده‌ها حاکی از آن است که در همان مقطع دو فروند هواپیمای انگلیسی دو میلیون دلاری از طریق چین به قیمت 11 میلیون دلار به شبکه هوایی کشور وارد شده بود. یعنی 5.5 برابر ارزش واقعی که این رقم نیز حاکی از ضربه 18 میلیون دلاری به منابع کشور است.
قیمت 18 میلیون دلاری ایرباس A330 دست دوم
با توجه به پیگیری‌های تجارت‌نیوز، قیمت متوسط یک ایرباس A330 کارکرده، 18 میلیون دلار است.
همچنین، قیمت یک ایرباس A330-200 یا A330-300 دست‌دوم با حدود 10 تا 15 سال کارکرد در بازار جهانی به‌طورمعمول بین 20 میلیون تا 40 میلیون دلار با توجه به شرایط هواپیما قیمت‌گذاری شده است. برای مثال، یک A330-200 با سال ساخت 2010 تا 2012 و در شرایط خوب حدود 25 میلیون تا 35 میلیون دلار قیمت دارد. مدل‌های A330-300 ممکن است کمی گران‌تر باشند.
همچنین یک A300-300 که پیش‌تر توسط شرکت‌هایی مانند China Southern وAir China استفاده شده، ممکن است در محدود 30 تا 40 میلیون دلار معامله شود.
عمان و اندونزی؛ واسطه ورود هواپیماهای کارکرده به کشور
با پیگیری‌های تجارت‌نیوز مشخص شد شرکت هما توانسته است دو فروند هواپیمای پهن‌پیکر ایرباس A330-243 متعلق به شرکت هواپیمایی هنگ‌کنگ ایرلاینز را از طریق مسقط وارد کشور کند. در همین حال، شرکت‌های ماهان‌ایر و کاسپین نیز یک فروند هواپیمای RJ100 و دو فروند بوئینگ 737-300 را از طریق اندونزی به ایران وارد کردند.
شنیده‌های تجارت‌نیوز حاکی از آن است که پیش از این دو فروند هواپیمای انگلیسی دو میلیون دلاری از طریق چین به قیمت 11 میلیون دلار به شبکه هوایی کشور وارد شده بود. با این وجود، گران‌فروشی دوباره هواپیما توسط چین بعید به نظر نمی‌رسد.
دو فروند هواپیمای ایرباس A330 در دولت سیزدهم و از آن طرف در زمان دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، خریداری شده‌اند، اما پس از آن وارد ایران شدند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که برنامه‌هایی برای واردات یک فروند دیگر ایرباس A330-243 و یک فروند هواپیمای باری بوئینگ 747-400 در دست اجراست و انتظار می‌رود این هواپیماها از طریق عمان و اندونزی وارد شوند.
در سه سال گذشته، شرکت ماهان‌ایر با چند شرکت اندونزیایی از جمله PT Asia Global همکاری کرده و حداقل ۱۲ فروند هواپیما را وارد ایران کرده است؛ از جمله دو فروند ایرباس A340-211 متعلق به نیروی هوایی فرانسه، پنج فروند امبرائر ERJ-145LR، سه فروند Avro EJ85 و دو فروند RJ100. در رابطه با قیمت و هزینه خرید این هواپیماها هنوز اطلاعاتی در دست نیست.
تهاتر هواپیما با نفت
با توجه به اطلاعاتی که تاکنون در دسترس است، دو فروند هواپیمای ایرباس A330 کارکرده با قیمت بالاتری به ایران عرضه شده‌اند. این دو فروند هواپیما در دولت قبلی با نفت تهاتر شده بود و اکنون به کشور رسیده‌اند.
در همین زمینه یک پرسش اساسی مطرح می‌شود؛ چرا چین هواپیماهای کارکرده را با قیمت بالاتری به ایران فروخته است؟ آیا شرایط تحریمی ایران ایجاب کرده است که کشورها کالاهای کارکرده خود را گران‌تر به ایران عرضه کنند؟
ایران نفت خود را با تخفیف به چین عرضه می‌کند و به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و مشکلات وصول درآمد نفتی، به تهاتر نفت با دیگر کالاها روی آورده است. این بار نفت با هواپیما معامله شده و نه‌تنها تخفیف شامل حال چین شده، بلکه کالاهای تهاترشده نیز با قیمت کمتری به ایران عرضه شده‌اند.
با توجه به ابهامات فراوان در واردات این دو فروند ایرباس A330 لازم است که سازمان هواپیمایی کشوری هرچه سریع‌تر شفاف‌سازی‌های لازم را انجام دهد.
