ملی مذهبی _ «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گزارش فصلی از اجرای قراردادهای پادمان‌ها با جمهوری اسلامی و گزارش جامع آژانس از برنامه اتمی ایران را برای بررسی در جلسه «شورای حکام»، آماده کرده است. این جلسه قرار است ۱۹ تا ۲۳خرداد (۹ تا ۱۳ژوئن) در وین برگزار شود.
به گزارش ایران وایر، دو گزارش منتشر شده، منفی‌ترین گزارش‌ها درباره ایران در ۱۰ سال اخیر و پس از توافق اتمی برجام است و بر اساس آن، امکان بازگشت تحریم‌های شورای امنیت کاملا فراهم است.
وزارت خارجه ایران و «سازمان انرژی اتمی» در بیانیه مشترکی، این گزارش‌ها را «مغرضانه» و بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی اسراییل خوانده‌اند.
ارزیابی جامع از اجرای تعهدات پادمانی ایران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شواهد روشنی ارائه می‌دهد که ایران تعهدات دوجانبه خود با آژانس را که ارتباطی با برجام ندارد، نقض کرده است؛ اما هیچ شواهدی مبنی بر وجود یک برنامه هسته‌ای غیرقانونی در حال حاضر پیدا نکرده است.
یافته‌های آژانس، بر ضرورت فوری دستیابی به توافقی هسته‌ای تاکید می‌کند که ایران را به پایبندی به تعهدات قانونی خود در زمینه پادمان‌ها بازگرداند و خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای از سوی ایران در آینده را، کاهش دهد.
گزارش جامع آژانس که بنا به درخواست شورای حکام آژانس و قطعنامه آذر۱۴۰۳ تهیه شده است، زمینه و اطلاعات بیشتری درباره تحقیقات چندین‌ساله در مورد چهار مکانی ارائه می‌دهد که ایران در آن‌ها فعالیت‌های هسته‌ای انجام داده و موادی نگهداری کرده که برخلاف تعهدات خود در توافق پادمانی، هرگز به آژانس اعلام نکرده است.
آژانس همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، نتیجه‌گیری کرده است که سه مورد از مراکز تحت بررسی، «بخشی از یک برنامه هسته‌ای و اعلام‌نشده بودند که ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ دنبال کرده بود» و «برخی از این فعالیت‌ها با استفاده از مواد هسته‌ای اعلام‌نشده، انجام شده‌اند»؛ که کاملا عمل متخلفانه است.
گزارش آژانس هشدار داده است ایران به سرعت در حال پیشبرد برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود است؛ از جمله افزایش تولید اورانیوم با غنای نزدیک به سطح تسلیحاتی در ایران که به سرعت در حال انجام است.
ذخایر اورانیوم ۶۰درصد غنی شده ایران طی سه ماه اخیر، نزدیک به دو برابر شده است.
پیشرفت‌های هسته‌ای تهران، بر ضرورت فوری توافقی موثر و قابل راستی‌آزمایی برای محدودسازی خطرات آینده و تضمین اجرای کامل تعهدات پادمانی از سوی ایران تاکید دارد.
گزارش به وضوح و با استناد به شواهد، نشان می‌دهد که ایران در انجام تعهدات قانونی خود تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا «ان‌پی‌ای» ناکام بوده است.
این گزارش، فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در برخی از مراکز مورد بررسی را به فعالیت‌هایی مربوط می‌داند که ایران پیش از سال ۲۰۰۳ انجام داده و با توسعه سلاح هسته‌ای مرتبط هستند، اما این یافته‌ها تازگی ندارند.
مدیرکل آژانس، جزییات بیشتری درباره آنچه پیش‌تر مشخص بود ارائه می‌دهد؛ اینکه ایران فعالیت‌های هسته‌ای غیرقانونی انجام داده که برخلاف توافق پادمانی خود بوده و هنوز نتوانسته است همه مواد هسته‌ای مورد استفاده در این فعالیت‌ها را به‌درستی گزارش دهد. این مسائل بسیار جدی است و باید رسیدگی شوند، اما به‌خودی‌خود، نشان‌دهنده قصد فعلی ایران برای تولید سلاح هسته‌ای نیست.
ایران ادعا کرده است که تحقیقات فعلی آژانس تلاشی برای بازگشایی پرونده مربوط به ابعاد نظامی احتمالی (پی‌ام‌دی) ایران است.
این پرونده در دسامبر۲۰۱۵، به عنوان بخشی از توافق اتمی برجام بین ایران و گروه ۱+۵ با مساعدت دولت «باراک اوباما» شد. گزارش جدید، فعالیت‌های تحت بررسی را به کارهای مرتبط با تسلیحات که در گزارش پی‌ام‌دی آمده بود مرتبط می‌داند.
در بررسی شواهد مربوط به مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در مریوان، ورامین، تورقوزآباد و لویزان-شیان، آژانس در حال انجام وظیفه خود در زمینه حسابرسی مواد هسته‌ای است و ایران را نسبت به تعهداتش در چارچوب پادمان‌ها، پاسخگو می‌داند.
اینکه این فعالیت‌ها در گذشته انجام شده‌اند و با پرونده‌ای بسته‌شده در ارتباط‌اند، ایران را از وظیفه همکاری با آژانس برای پاسخگویی درباره مواد هسته‌ای معاف نمی‌کند، اما جمهوری اسلامی آن را موضوعات سپری شده می‌داند و‌حاضر به همکاری موثر با آژانس نیست.
پاسخگویی به سوالات فعلی آژانس درباره تعهدات پادمانی، نیازمند آن نیست که ایران به برنامه تسلیحاتی پیش از سال ۱۳۸۲ اعتراف کند بلکه تنها نیازمند آن است که ایران اطلاعات لازم را در اختیار آژانس بگذارد تا مشخص شود آیا همه مواد هسته‌ای ایران حسابرسی شده‌اند، یا خیر.
تا زمانی که آژانس نتواند حسابرسی کامل و نهایی از مواد هسته‌ای ایران انجام دهد، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال فعالیت‌های هسته‌ای غیرقانونی ایران ادامه خواهد داشت و این مساله می‌تواند پایداری هرگونه توافق هسته‌ای آینده میان ایران و ایالات متحده را هم تضعیف کند.
ایالات متحده با حمایت کشورهای اروپایی در حال بررسی صدور قطعنامه‌ای در شورای حکام است که ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس محکوم و آن را ناقض تعهدات پادمانی خود اعلام کند. این قطعنامه بر اساس قطعنامه‌های قبلی است که ایران را ملزم به همکاری با آژانس کرده بود.
در شرایطی که ایالات متحده و ایران هنوز در حال مذاکره برای دستیابی به توافقی برای محدودسازی فعالیت‌های حساس هسته‌ای ایران هستند، می‌تواند پیشرفت دیپلماتیک شکننده‌ای را که تاکنون حاصل شده، از بین ببرد.
جمهوری اسلامی ایران تقریبا به‌طور قطع، چنین قطعنانه‌ای را تحریک‌آمیز تلقی خواهد کرد و ممکن است همان‌گونه که قبلا هم عمل کرده در واکنش به آن، فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش دهد یا سطح همکاری با آژانس را کمتر کند.
با توجه به اینکه ایران در آستانه توانایی تولید سلاح هسته‌ای قرار گرفته و مقامات این کشور به طور علنی درباره مزایای بازدارندگی هسته‌ای بحث می‌کنند، هرگونه تشدید تنش می‌تواند فرآیند مذاکرات جاری با آمریکا را نابود کند و خطر درگیری نظامی را هم افزایش دهد.
همان‌گونه که گزارشهای آژانس نیز نشان می‌دهند، تهران به واسطه برنامه در حال گسترش غنی‌سازی اورانیوم خود و سوابق قبلی در زمینه فعالیت‌های تسلیحاتی، در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند به سرعت به سمت تولید سلاح هسته‌ای حرکت کند.
همان‌طور که فرصت برای ایران وجود دارد، مهلتی هم برای دولت‌های غربی در دست است تا با استفاده از «مکانیزم ماشه»، با بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت که مهر سال جاری موعد تصمیم‌گیری درباره آن است، جمهوری اسلامی را وادار به همکاری کنند.
روزهای پرتلاطمی در راه است و یک بار دیگر پرونده خبرساز اتمی ایران، به وضعیت بحرانی رسیده است.
