ملی مذهبی _ با صحبت از سقوط رژیم بشار اسد در سوریه و فروپاشی رژیم «حزب بعث» که بیش از 60 سال بر این کشور تسلط داشت، میتوان گفت که ضربه بزرگی به «محور مقاومت» وارد شد؛ سیاستی که ایران پس از حمله آمریکا به عراق در سال 2003 اتخاذ کرد.
شایان ذکر است که سیاست «محور مقاومت» یک استراتژی چندوجهی است که توسط ارتش و سرویسهای اطلاعاتی ایران تدوین شده است. گرچه جنبه نظامی در این سیاست برجسه تهتر است، اما حوزههای بسیاری از جمله اقتصاد، فرهنگ و مذهب را در بر می گیرد.
پس از حوادث اخیر، ایران پس از 24 سال سرمایه گذاری قابل توجه اقتصادی و نظامی خود، ضربه جبران ناپذیری در سوریه خورد که میتوان گفت مهمترین رکن سیاست محور مقاومت است.
این تأثیر منفی ممکن است بر حضور و آینده ایران در کشورهای دیگر مانند عراق، لبنان، یمن و بحرین تأثیر بگذارد.بنابراین سقوط بشار اسد نه تنها حضور ایران در سوریه را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه به منافع ایران در سایر کشورهایی که بخشی از سیاست «محور مقاومت» هستند، آسیب جدی وارد کرده است.
در این زمینه، ایران با موضوع پایان حکومت بشار اسد و به قدرت رسیدن مخالفان از دو مسیر برخورد میکند: اولی مربوط به واکنش مردم ایران و دومی مربوط به گروههای مسلحی است که ایران در منطقه از آنها حمایت میکند.
چهار روز پس از سقوط رژیم بعث، آیت الله خامنهای در سخنرانی رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، همراه با بیانات دیگر مقامات سیاسی و نظامی، پیامهای روشنی خطاب به مردم ایران و گروههای مسلح زیر چتر «محور مقاومت» منتشر کرد. ایران با این پیامها نشان داد که اولویت راهبردی خود را مهار واکنشهای داخلی و مهار بدبینی و ناامیدی در میان گروههای مسلح مورد حمایت خود میداند.
پیام های خامنه ای
سقوط بشار اسد در سوریه، با صرف میلیاردها دلار توسط ایران و از دست دادن بسیاری از رهبران برجسته خود، خشم مردم ایران را علیه آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برانگیخته است. مردم ایران شروع به ابراز عقیده کرده اند که ادعای مقامات ایرانی مبنی بر «قدرت ایران و نفوذ تعیین کننده آن در منطقه» توهم و سرابی بیش نیست. شایان ذکر است که این دیدگاهها از سوی رهبری ایران به دقت دنبال می شود.
در اینجا می توان تأکید کرد که سقوط رژیم اسد باعث ایجاد شکافهای جدی در درون سپاه پاسداران و نیروهای «بسیجی» که نیروهای بسیج مستضعفان و همچنین در سطح سیاسی ایران هستند، شد. به نظر میرسد که دولت ایران به شدت نگران تأثیر این تغییر در سوریه بر جامعه ایران است. در نتیجه ضعف و ناامیدی که بین مردم ایران و جناحهای محور پدید آمده است، در حال حاضر به عنوان اولویت اصلی در نظر گرفته میشود.
خامنه ای در سخنانی که روز چهارشنبه 20 آذر 2024 ایراد کرد، صراحتاً انگشت اتهام را به سوی آمریکا و اسرائیل نشانه رفت، در حالی که نام ترکیه را ذکر نکرد، بلکه آن را به طور غیرمستقیم مسئول آنچه رخ داد یاد کرد. خامنه ای با تأکید بر اینکه آنچه در سوریه اتفاق افتاد ایران را تضعیف نمی کند، کسانی را که به این امر معتقدند “جاهل” توصیف کرد. خامنه ای در این باره گفت: تحلیلگران ناآگاهی هستند که فکر میکنند سقوط نظام در سوریه باعث تضعیف ایران میشود، اما به اذن و قدرت خداوند، ایران قوی است و قویتر خواهد شد.
می توان در نظر گرفت که این اظهارات با هدف کاهش انتقاد، تقویت امیدهای رو به زوال و التیام شکافها صورت می گیرد. به هر حال سقوط رژیم بعث که ایران 13 سال از آن حمایت اقتصادی و نظامی کرده بود، تنها در 12 روز جهان را بهت زده و حیرت و خشم مردم ایران را برانگیخت.
آیت الله خامنه ای در سخنانی خاطرنشان کرد: آنچه در سوریه رخ داد، حاصل طرح مشترک آمریکا و صهیونیستها است و در آن هیچ شکی نداریم. خامنه ای با بیان تلویحی از نقش ترکیه گفت: علاوه بر آمریکا و اسرائیل، کشوری همسایه سوریه است که در این موضوع نقش روشنی داشته و دارد و این برای همه قابل مشاهده است.
خامنه ای از طریق این اظهارات سعی کرد از دست دادن رژیم بشار اسد را توجیه کند و القا کند که این رژیم توسط گروههای مسلح شکست نخورده، بلکه توسط ائتلاف بین المللی به رهبری قدرتهای بزرگ شکست خورده است. علاوه بر این، سقوط رژیم سوریه به پیامدهای بزرگی برای گروههایی مانند نیروهای حشد الشعبی در عراق، حزب الله لبنان و انصارالله در یمن منجر شد.
خامنه ای در بخشی از سخنان خود به ارسال پیام به گروههای وابسته به «محور مقاومت» گفت: مستکبران از حوادث سوریه خوشحال می شوند و فکر می کنند سقوط دولت سوریه حامی مقاومت موجب تضعیف نظام شده است. جبهه مقاومت، اما آنها سخت در اشتباهند. وی ادامه داد:
مقاومت موجودی نیست که بتوان آن را قطع کرد یا حذف کرد، مقاومت یک ایمان، یک ایده، یک تصمیم تزلزل ناپذیر و یک مکتب اعتقادی است، آن چه هر گروهی به آن اعتقاد دارد ضعیف نمی شود، بلکه قویتر می شود. فشار می آورد و جبهه مقاومت با دیدن بدیها قویتر می شود و دامنه آن را گسترش می دهد.
بدیهی است که این اظهارات به وضوح وضعیت ناامیدی و از دست دادن امیدی را که در میان گروههای مسلح متحد با ایران حاکم بود، نشان می دهد. یکی از بارزترین نکات در سخنرانی خامنه ای، اشاره به حزب الله به عنوان شاهدی بر قدرت جبهه مقاومت بود. وی خاطرنشان کرد که حزب الله پس از کشته شدن رهبر آن حسن نصرالله در جریان حمله اسرائیل قویتر شد.
در گفتگو با سه نفر از حامیان انقلاب اسلامی ایران: یک دانشگاهی و دو روزنامه نگار، دو نفر آخر که ترجیح دادند نامشان فاش نشود، گفتند: «اظهارات خامنه ای درباره سقوط رژیم سوریه برای اکثر مردم ایران خشمگینان قانع کننده نبود.
یکی از دانشگاهیان سیاسی خاطرنشان کرد:
«تغییر سوریه موجب ناامیدی شدید مردم ایران و تضعیف اعتماد آنها به اظهارات مسئولان شد.» اما در عین حال ابراز امیدواری کرد که «سیاست های مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران که هدف آن دستیابی به وحدت در داخل ایران است، به آرام کردن خشم و کاهش تنش ها کمک کند.
