ملی مذهبی _ مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر برای جمهوری اسلامی ایران، در اولین گزارش خود به مجمع عمومی سازمان ملل متحد که روز اول نوامبر ارائه شد، نگرانی‌های جدی خود را درباره افزایش اعدام‌ها، عدم شفافیت و دسترسی به اطلاعات، که به‌طور جدایی‌ناپذیری با حق دستیابی به حقیقت مرتبط است، و نیز وخامت وضعیت حقوق بشر برای زنان و دختران ایران بیان کرد.
بر اساس گزارش سایت کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، ساتو به‌ویژه در مورد واکنش دولت ایران به جنبش “زن، زندگی، آزادی” و لایحه “عفاف و حجاب” ابراز نگرانی کرد. او خاطرنشان کرد که جمهوری اسلامی ایران یکی از معدود کشورهایی است که هنوز کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان را تصویب نکرده است.
این گزارشگر بر ضرورت یک دیدگاه جنسیتی با رویکردی متقاطع (اینترسکشنال) تأکید کرد و بر تأثیر نامتناسب بر گروه‌های خاصی که بر اساس جنسیت، قومیت، مذهب و گرایش جنسی در معرض تبعیض قرار گرفته‌اند، تأکید کرد.
نگرانی درباره حق حیات
ساتو در گزارشش “حق حیات” را یک نگرانی اساسی خود دانست، “به‌ویژه با توجه به افزایش نگران‌کننده اعدام‌ها”. تنها در ماه اوت ۲۰۲۴، دست‌کم ۹۳ نفر در ایران اعدام شده‌اند که تقریباً نیمی از آن‌ها مرتبط با جرایم مواد مخدر بوده است.
بسیاری از افراد به اتهامات مبهمی چون شورش مسلحانه، افساد فی‌الارض و محاربه، به اعدام محکوم می‌شوند؛ اتهاماتی که طبق قوانین بین‌المللی در زمره “جدی‌ترین جرایم” قرار نمی‌گیرند.
ساتو توضیح داد که نگرانی او درباره حق حیات تنها شامل استفاده از مجازات اعدام نیست، بلکه شامل “استفاده مرگبار از زور توسط نهادهای دولتی، مرگ در بازداشتگاه، قوانین تسهیل‌کننده قتل‌ها و رویه‌هایی که از تحقیقات کافی درباره مرگ‌های مشکوک خودداری می‌کنند” نیز می‌شود.
او از جمهوری اسلامی ایران خواست که همکاری موثری با او داشته باشد، زیرا “امید دارد راه‌هایی برای پیشگیری و مقابله با نقض حقوق بشر” پیدا کند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل افزود: «من آماده‌ام با ایران همکاری کنم تا نگرانی‌های حقوق بشری را ارزیابی و برطرف کنم.»
ساتو گفت نقش خود را نه به‌عنوان یک مخالف، بلکه به‌عنوان یک کارشناس مستقل می‌بیند که ارزیابی‌های او می‌تواند به تقویت حمایت‌های حقوق بشری ایران کمک کند: «من قویاً باور دارم که پیشرفت معنادار نیازمند همکاری همه ذی‌نفعان است، از جمله دولت ایران، مردم آن، جامعه مدنی و جامعه بین‌المللی.»
شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ۱۲ ژوئیه ۲۰۲۴ (۲۲ تیرماه ۱۴۰۳) دکتر مای ساتو، حقوقدان ژاپنی را در مقام گزارشگر ویژه جدید این نهاد بین‌المللی در امور ایران منصوب کرد.
