تایید حکم متهمان به قتل داریوش مهرجویی، کارگردان برجسته ایرانی و همسرش

دیوان عالی کشور حکم قصاص و زندان متهمان به قتل داریوش مهرجویی، کارگردان سرشناس سینمای ایران، و همسرش را تأیید کرد. این زوج یک سال پیش در ویلای شخصی‌شان در کرج به قتل رسیدند. پس از تحقیقات، عاملان قتل شناسایی و بازداشت شدند. فرزندان مهرجویی و خانواده همسرش، وحیده محمدی‌فر به‌عنوان اولیای دم، درخواست قصاص کردند. متهمان ابتدا به قتل اعتراف کردند، اما در دادگاه از گفته‌های خود انکار کردند. دادگاه در نهایت حکم به مجازات آن‌ها داد.

وکیل اولیای دم احتمال داده بود که «آمریتی» در کار باشد، در این معنا که کسی یا نهادی دستور قتل کارگردان معترض سینمای ایران را صادر کرده باشد، اما قوه قضاییه پس از بررسی‌هایی، این ادعا را رد کرد.

در فروردین ۱۴۰۲ در پی جلوگیری سازمان سینمایی از اکران نوروزی فیلم سینمایی «لامینور» آخرین اثر داریوش مهرجویی، این کارگردان سرشناس ایرانی با انتشار ویدیویی، ضمن انتقاد از سانسور گسترده در سینما، از تحصن خود مقابل ساختمان وزارت ارشاد خبر داده بود. مهرجویی در یک پیام ویدیویی گفته بود:

وزارت ارشاد! وزیر محترم! به حرف من گوش بده. من دیگر نمی‌توانم. می‌خواهم بجنگم. بیایید بزنید من را بکشید. این سینه من. من را بکشید ولی من حق را می‌گیرم.

در هر حال سرانجام بعد از یک سال که از اعلام حکم دادگاه می‌گذرد، دیوان عالی کشور ابتدا رأی را نقض و خواستار بررسی مجدد شد، اما پس از بررسی دوباره، حکم قصاص و زندان متهمان را تأیید کرد.

حکم نهایی:

حکم صادره توسط دیوان عالی کشور تأیید و پرونده برای اجرای مراحل قانونی آماده است.

دادگاه شتابزده و اعتراض به روند ناقص رسیدگی

داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر در ۲۲ مهر ۱۴۰۲ در منزل شخصی‌شان در کرج به قتل رسیدند. جسد آن‌ها با وضعیتی فجیع پیدا شد، به‌طوری که سر محمدی‌فر تقریباً از بدن جدا شده بود. نیروی انتظامی علت قتل را در درجه اول مالی اعلام کرد.

پلیس در تحقیقات خود، باغبان سابق مهرجویی را به‌عنوان عامل اصلی قتل دستگیر کرد. گفته می‌شود که این فرد که قبلاً به‌دلیل سرقت از خانه مهرجویی بازداشت شده بود، به‌دلیل کینه‌ای که از خانواده مهرجویی به دل داشت، نقشه قتل را کشیده بود. بر اساس اعترافات متهم، ظاهراً او همراه با برادرش و دو نفر دیگر به خانه مهرجویی حمله کردند و پس از کشتن آن‌ها، اموال مسروقه را برداشتند. متهمان که همگی افغانستانی بودند، پس از دستگیری به صحنه قتل بازگردانده شدند و جزئیات جنایت را بازسازی کردند.

دادگاه قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر در مدت دو روز و در عرض ۱۱ ساعت برگزار شد. در این دادگاه متهم ردیف اول ابراز بی‌گناهی کرده بود و گفته بود که اعتراف‌هایش تحت فشار پلیس بوده است.

۱۸ بهمن ماه مانوش منوچهری، وکیل اولیای دم مهرجویی و محمدی‌فر در گفت‌وگو با روزنامه «اعتماد» تاکید کرده بود که با وجود درخواست‌های متعددش، «هنوز مواردی که به‌صورت معمول باید در رسیدگی در اختیار شکات و وکلای ایشان قرار گیرد» به او داده نشده و روند رسیدگی دارای «ایرادات متعدد» است.

قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که دو متهم پرونده شناسنامه ندارند و با آزمایش‌های پزشکی مشخص شده است هنوز به سن قانونی نرسیده‌اند.

اکبر محمدی‌فر، از بستگان نزدیک داریوش مهرجویی، با زیر سؤال بردن کیفرخواست صادر شده علیه متهمان گفت که قتل این دو هنرمند، یک «اقدامِ ارعابیِ سازمان‌یافته و پیچیده» بوده و متهمان، به عقیده او، «تحت آمریتِ فرد یا افرادی دیگر» مرتکب قتل شده‌اند.

بیانیه هنرمندان: قتل مهرجویی نماد سرکوب دگراندیشان

نسرین ستوده در مهر ۱۴۰۲ در واکنش به قتل داریوش مهرجویی و همسرش نوشته بود این خبر در حافظه تاریخی هر ایرانی، یادآور قتل فجیع داریوش فروهر و همسرش است. ستوده در پیام کوتاهی در شبکه‌های اجتماعی این پرسش را مطرح کرده بود که آیا قتل مهرجویی و همسرش هم سیاسی بوده است:

آیا این قتل هم سیاسی است؟ این قتل سیاسی باشد یا نباشد، علت پافشاری ما برای رفراندوم جهت برقراری حکومتی معمولی را توضیح می‌دهد. چون در خوشبینانه‌ترین حالت، این حکومت قادر به برقراری امنیت نیست.

در ادامه این واکنش‌ها، جمعی از فعالان هنر و فرهنگ ایران در روزهای پایانی سال ۱۴۰۲ با انتشار بیانیه‌ای، روند رسیدگی به پرونده قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر را غیرشفاف، ناقص و غیرعادلانه دانستند. آن‌ها معتقد بودند که دادگاه‌های برگزارشده نمایشی بوده‌اند و بر اساس اقرارهای اجباری و تحقیقات ناقص شکل گرفته‌اند. این بیانیه تأکید می‌کند که این روند نه تنها به کشف حقیقت و اجرای عدالت منجر نشده، بلکه با لاپوشانی و ایجاد شایعات، فضای ترس و بی‌تفاوتی را تقویت کرده است.

بیانیه به شرایط دشوار دگراندیشان در ایران اشاره می‌کند و قتل مهرجویی و همسرش را نمادی از این وضعیت فاجعه‌بار می‌داند. همچنین، به قتل‌های سیاسی و مرگ‌های مشکوک دیگر در تاریخ معاصر ایران اشاره شده که بدون پاسخ مانده‌اند. نویسندگان بیانیه، جنبش «زن، زندگی، آزادی» را نقطه عطفی در مبارزه با سرکوب می‌دانند و معتقدند که سکوت و بی‌تفاوتی تنها به تداوم سرکوب کمک می‌کند.

در پایان، بیانیه بر لزوم اعتراض، افشاگری و پافشاری بر دادخواهی به‌عنوان یک مسئولیت اخلاقی و اجتماعی تأکید می‌کند و خواستار مشارکت همه‌ی افراد در این مسیر می‌شود.

بهرام بیضایی، بهمن فرمان‌آرا، پرویز صیاد، داریوش آشوری، آذر نفیسی، ترانه علیدوستی، جعفر پناهی، کتایون ریاحی، مژده شمسایی، رضا علامه‌زاده، محمد یعقوبی، پگاه آهنگرانی، عباس میلانی، پرستو فروهر، حافظ موسوی و علی رفیعی از جمله امضاکنندگان این بیانیه بودند.

رضا شهابی، فعال سندیکایی و کیوان مهتدی، مترجم و عضو کانون نویسندگان ایران نیز در واکنش به قتل داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر در مهر ۱۴۰۲ از زندان اوین بیانیه مشترکی منتشر کردند.

نویسندگان از شایعات ضد افغانستانی‌ها در پی این قتل انتقاد کرده و آن را خیانت به میراث مهرجویی دانسته و تأکید کرده بودند که جامعه هنری و تمام اقشار جامعه باید مسئولیت جمعی خود را در قبال حفظ کرامت انسانی و حمایت از زندگی‌ها به یاد آورند. آنها یادآوری کرده بودند که سکوت تنها به تشدید چرخه خشونت و مرگ کمک می‌کند، و تنها با همبستگی و ایستادگی می‌توان به دین خود به هنرمندان و دگراندیشان از دست رفته ادا کرد.